RATTENBESTRIJDING EN ADVIES

Een van de belangrijkste kenmerken van een rat is de haarloze, lange staart die lijkt te bestaan uit ringen. Als ik mensen spreek waar ik de ratten kom bestrijden dan speken ze vooral over die enge staart die ze hebben, nooit over de snorharen, oren of de voorvoeten waar slechts 4 tenen te vinden zijn. 

Mijn laatste bezoek bij deze melkveehouder was van januari 2023. Nu 15 maanden later kreeg ik een WhatsApp bericht van hem of ik nog een keer tijd had om ratten te komen bestrijden. Ondanks de genomen maatregelen was er de laatste weken een sterke toename in schade die de ratten veroorzaakte. De maiskuil werd kapot gevreten, in schuifdeur van de loopstal hadden ze een gat geknaagd en ze waren op nog meer plekken schade aan het veroorzaken.

16 februari 2024 werd ik gebeld door Chiara Mars journaliste van het Leidsch Dagblad. Ze wilde een reportage maken over rattenjagen als bestrijding van ratten nu het gebruik van gif niet meer mag. Na wat uitleg hoe het rattenjagen in zijn werk gaat en waar ik het meestal uitvoer kwam de vraag of ik het goed vond dat ze een keertje mee mocht.

Ratten kunnen zich zeer snel voortplanten. Theoretisch kan een paartje ratten in een jaar tijd tot 1.800 nakomelingen krijgen. In werkelijk zal dat nooit gebeuren omdat in een natuurlijke omgeving met predatoren er veel gevangen worden, verongelukken of sterven door voedselgebrek. De voortplanting vindt het hele jaar door plaats met een piek in het najaar rond september en oktober en in het voorjaar rond de maand maart. 

Een bruine rat is een uitstekende zwemmer en wordt ook wel aangezien voor de woelrat (waterrat) die ook uitstekend kan zwemmen maar een stompere snuit en een dikke, ruige, glanzende vacht heeft. Hoe goed bruine ratten kunnen zwemmen is te zien in deze video opnames die ik tijdens bestrijding van ratten heb gemaakt.

Een rattenplaag voorkomen is altijd beter dan hem te moeten bestrijden. Kerkuilen zijn prima vangers van jonge ratten en kunnen een populatie klein houden en daarmee voorkomen dat het uitgroeit tot een plaag. Indrukwekkend is zijn gehoor en de mogelijkheid om nagenoeg geruisloos te vliegen. Het is een prachtverschijning. Zo een hulp in de rattenbestrijding wil je toch ook wel op je erf hebben. Plaats een kerkuilenkast.

Op de 2e dag van het nieuwe jaar word ik gebeld of ik zou kunnen komen helpen omdat er een of meerdere ratten in de keuken zitten. Natuurlijk wil ik helpen maar een rat in een keuken van 4,5 bij 2,5 meter schieten heb ik niet zoveel trek in. Zo'n keuken staat vol met prijzige apparatuur, op zo een korte afstand schieten is lastig en deze rat is pas veelal te zien na middennacht. Dit gaat een klus met klapvallen worden. De bewoonster was zo handig om een beveiligingscamera neer te zetten om uit te vinden welk dier er in de nacht in de keuken bezig was. Mij gaf het meteen inzicht in waar de rat vandaan kwam en waar hij naar toe trok.

Ratten bestrijden met een persluchtgeweer doe je in de nacht wanneer het donker is en de ratten tevoorschijn komen. Als je ze wilt schieten moet je ze wel kunnen zien in deze nachtelijke omstandigheden. Nachtzichtapparatuur heb je in twee variaties. 

Het is bekend dat uilen grote hoeveelheden knaagdieren kunnen vangen voor voedsel. Zo vangt een kerkuil er per jaar ongeveer 1.500 waarvan het overgrote deel muizen zijn en een  veel kleiner deel ratten. Met de grote ratten hebben ze moeite maar als ze vele kleine ratten weten te vangen ontstaat er minder snel een rattenplaag. Een nest met kerkuilen eten wel tot 25 knaagdieren per nacht. 

Als je in contact komt met vochtige aarde en water waar ratten zitten, kan je de ziekte van Weil oplopen. Het RIVM schrijft:  "Mensen die werken met riool, grond of oppervlaktewater hebben een grotere kans. Iemand die de ziekte van Weil heeft gehad, kan de ziekte opnieuw krijgen."

De twee meest voorkomende ratten in Nederland zijn de bruine rat (Rattus norvegicus) en zwarte rat (Rattus rattus). Voor deze twee ratten heb ik een ontheffing om ze met het persluchtgeweer te mogen bestrijden. Op deze pagina worden de overeenkomsten en de verschillen tussen deze twee ratten besproken. De bruine rat, ook wel rioolrat genoemd, is plomper en robuuster dan de zwarte rat en de kleurvariaties van deze twee rattensoorten zijn zo groot dat er een flinke overlap is. Alleen aan de kleur kan niet worden bepaald met welke van de twee soorten ratten je te maken hebt. 

Ratten hebben een goed gehoor en kunnen een grote range aan frequenties waarnemen. Daar waar mensen geluiden van 16 tot 20.000 Hertz (trillingen per seconde) kunnen waarnemen kunnen ratten dat van 400 tot 80.000 á 90.000 Hertz. De oren zijn aan de zijkant van hun kop zijn geplaats en daardoor kunnen ze de richting bepalen waar het geluid vandaan komt. Tevens nemen ze waar met hun snorharen en voelsprieten en vormen ook daarmee een beeld van hun omgeving.

Het woord rattenkoning suggereert wat er in het plaatje hiernaast te zien is. De koning van de ratten met kroon en al. Het geloof van het volk was dat de koning een kroon behoorde te hebben dat gemaakt was van schenkingen vanuit het volk. Bij een rattenkoning zou de kroon bestaan uit de staarten van zijn onderdanen. Dat is natuurlijk een volksgeloof behorende bij de tijd waarin deze (Franse) rattenkoningen in de 16e eeuw voor het eerst gedocumenteerd zijn.

Ratten hebben een hele slechte naam omdat ze de schuld krijgen van de verspreiding van de pest. Alleen al in Europa overleden er in 4 jaar tijd tussen de 75 en 200 miljoen mensen. Dat was toen 1/3e van de totale Europese bevolking. De Zwarte Dood is één van de grootste wereldwijde epidemieën die de mensheid heeft getroffen. De ziekmakende bacterie (Yesinia pestis) werd hoogstwaarschijnlijk helemaal niet via vlooien en luizen op de rat verspreidt maar door vlooien en luizen die op de mens leefden.

18-10-2023. Op de homepage staat al dat ik nooit gif gebruik bij de bestrijding van ratten. In deze blog laat ik je zien waarom.  Het onderzoeksrapport van het RIVM met de titel "Kans op vergiftiging met rodenticiden van niet-doelsoorten in Nederland" uit. 2020 is de basis. De samenvatting van rapport spreekt voor zich.

Op een boerderij is er altijd voedsel voor de dieren aanwezig en dat trekt ratten aan. Vooral in de winter als het onaangenaam koud en nat in de polder is en ze daar weinig voedsel te vinden is trekken ratten naar de boerderijen. Ze weten die te vinden met hun geweldig goede reuk die 30 keer gevoeliger is dan die van mensen. Als de ratten ook nog ergens een goede plek ontdekken om een nest te maken zullen ze zich op de boerderij vestigen.

De rat heeft 2 snijtanden in het boven en 2 snijtanden in het ondergebit. Tijdens het knagen bewegen die over elkaar heen en slijten daardoor voortdurend af en blijven daarmee scherp. Ze slijten ook op het voedsel waar ze aan knagen. Het voedsel wordt vervolgens via het kauwen met de 4 keer 3 kiezen die achter in zijn mond liggen fijner gemalen en daarna doorgeslikt.

25-09-2023. Wageningen University & Research (WUR) in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) voeren een onderzoeksproject uit naar knaagdieren, pathogenen en volksgezondheidsrisico’s. Het onderzoeksteam had problemen om aan rattenkarkassen te komen die niet ouder zijn dan 48 uur. De reguliere grote bestrijdingsbedrijven die werken over het algemeen met klemmen in lokdozen die eens in de 6 á 8 weken gecontroleerd worden. De enkele rat die ze vangen zijn daardoor zelden minder dan 2 dagen oud.