De twee meest voorkomende ratten in Nederland zijn de bruine rat (Rattus norvegicus) en zwarte rat (Rattus rattus). Voor deze twee ratten heb ik een ontheffing om ze met het persluchtgeweer te mogen bestrijden. Op deze pagina worden de overeenkomsten en de verschillen tussen deze twee ratten besproken. De bruine rat, ook wel rioolrat genoemd, is plomper en robuuster dan de zwarte rat en de kleurvariaties van deze twee rattensoorten zijn zo groot dat er een flinke overlap is. Alleen aan de kleur kan niet worden bepaald met welke van de twee soorten ratten je te maken hebt.
Zwarte rat (Rattus rattus)
Foto Lars (Eindhoven)
| Bruine rat | Zwarte rat |
|---|---|
| Bouw kop: De kop is niet spits maar meer stomp van vorm. | Bouw kop. De kop is meer spits en smaller dan van de bruine rat. |
| Oren: vrij korte ronde oren die behaard zijn. Als je de oren voorover klapt dan komen ze niet tot over de ogen. | Oren: grotere oren die dun zijn en nagenoeg onbehaard. Als je de oren voorover klapt komen ze wel tot over de ogen. |
| Poten:de voorpoten hebben 4 tenen en de acherpoten 5 waarbij de nagels minder lang zijn dan van de zwart rat | Poten: de voorpoten hebben 4 tenen en de acherpoten 5 waarbij de tenen lange nagels hebben. |
| Voetzooltjes. De voetzooltjes van de bruine rat zijn gladder, waardoor deze soort minder grip op smalle objecten heeft. | Voetzooltjes. De voetzooltjes van de voorpoten zijn opvallend geribbeld. Daarbij is het achterste voetzooltje nog eens extra verdikt. Dit helpt de zwarte rat extra bij het kunnen klimmen. |
| Staart: van 66 - 100% van de kop en romplengte, is egaal gekleurd. De staart is dikker en minder flexiebel. De bruine rat heeft op zijn nagenoeg kale staart 165 tot 205 ringen. Hier meer over de rattenstaart. | Staart: van 100% tot langer van de kop en romplengte en is egaal gekleurd. De staart van de zwarte rat is lang, dun en zeer bewegelijk. De zwart rat heeft op de staart 200-260 ringen. |
| Romp - kleur van de rug: Grijsbruin; Bruin; Donkerbruin; Roodbruin Romp - kleur van de buik: Wit; Grijs Romp - Overgang rug - naar buikkleur: Rug vrijwel zelfde kleur als buik; Scherpe overgang Romp - De vacht is lang en stug bij de bruine volwassen rat en bij de jongen is die zachter en lichtrijs van kleur | Romp - kleur van de rug: zwart; grijsbruin; bruin; donkerbruin; roodbruin Romp - kleur van de buik: wit; grijs; bruin; zwart Romp - Overgang rug - naar buikkleur: Rug vrijwel zelfde kleur als buik; Geleidelijke overgang (evt. via tussenkleur) |
| Geen ondersoorten bekend | 3 ondersoorten bekend. Rattus, alexandrinus en frugivores met elk een andere kleurvariant. * rattus - de normale vorm met zwarte rug en grijze buik * alexandrinus - bruine rug en grijze buik * frugivorus - bruine rug en witte buik |
| Lengte achervoet is ongeveer 24 mm | Lengte achervoet is ongeveer 24 mm |
| Kop-romp lengte: vrouwtje 16 - 24 cm en bij man 24 - 30 cm | Kop-romp lengte: 16 - 24 cm |
| Gewicht van volwassen vrouwtje 250 - 400 gram van mannetje 350 - 600 gram. De mannetjes worden groter dan de vrouwtjes | Gewicht van volwassen rat 150 - 280 gram |
De bruine rat komt oorspronkelijk uit Azië en is via handelsschepen en legers mee gekomen naar Europa.
Bruine ratten klimmen minder graag in bomen maar kunnen heel goed zwemmen en graven. Ze leven bij voorkeur in een natte omgeving en zijn te vinden in polders, riolen en bij sloten. Hun hol maken ze bij voorkeur onder de wortels van bomen die aan de rand van een sloot groeien. In gebouwen maken bruine ratten hun nest tussen dubbele muren, Op boerderijen maken ze ook hun nest in de gierkelder op de korst die op de mest ontstaat of ze maken gebruik van strobalen die langdurig op één plek staan.
Bruine ratten kunnen ook goed verticaal klimmen en springen al is het niet zo virtuoos als zwarte ratten. Bruine ratten springen maximaal 3/4 meter hoog.
Voeding. De bruine rat is een alleseter, die voornamelijk leeft van eiwit- en zetmeelrijk voedsel. Zo eet hij graan, noten, zaden, slakken, larven, kikkers, jonge zoogdieren, vogeleieren en aas. Kanbalisme komt voor bij een gebrek aan eiwitten. Ik heb het al vaker meegemaakt dat ik later bij een geschoten rat terug kwam dat een andere rat er al van zat te eten.
De zwarte rat komt oorspronkelijk uit Zuid Azië. In Zuid-Europa komen zwarte ratten vooral in bomen voor. In West Europa en daarmee in Nederland komt hij vooral in gebouwen voor omdat hij niet goed tegen de kou kan. De zwarte rat heeft bij voorkeur op droge, hoge plaatsen. In bijvoorbeeld een veevoederfabriek nestelen ze eerst op de bovenste verdieping en als het daar te overbevolkt wordt dan nestelen ze een verdieping lager maar wel hoog in die verdieping. In huizen nestelen ze hoog in dubbele wanden, onder plafonplaten, tussen pannen en dakbeschot. In een natuurlijke omgeving nestelen ze hoog in bomen of in spleten van rotsen. De zwarte rat komt in Nederland nauwelijks in de vrije natuur voor. Hij woont waar mensen zijn.
Zwarte ratten zijn erg snel en kunnen zeer goed klimmen en springen. Ze klimmen veel en snel, langs verticale touwen, kabels, pijpen en wanden en kunnen tot 1,5 meter hoog springen.
Voeding. De zwarte rat is een alleseter maar heeft een voorkeur voor granen en ander plantaardig materiaal. Zo eet hij graanproducten, peulvruchten, fruit, suikerriet, cacao, maïs en andere cultuurgewassen. Soms eet hij insecten, andere kleine diertjes en zelfs vis.
Verspreiding van de bruine rat in Nederland.
De bruine rat komt in geheel Nederland voor.
Verspreiding van de bruine rat over de wereld
Verspreiding van de zwarte rat in Nederland.
De zwarte rat komt voornamelijk in het zuiden van Nederland voor.
Verspreiding van de zwarte rat over de wereld
bronnen: verspreidingsatlas - RIVM - zoogdiervereniging - projectgroep zware rat Limburg - Linnaeus, 1758 - Berkenhout, 1759
Reactie plaatsen
Reacties